Μονοπυρήνωση

Μονοπυρηνωση

Είναι μια συνήθης ιογενής λοίμωξη που προσβάλει τον άνθρωπο σχετικά νωρίς, κατά την πρώτη δεκαετία της ζωής. Μεταδίδεται ευκολότερα σε καταστάσεις συνωστισμού και φτωχής τήρησης συνθηκών υγιεινής. Ακόμα και στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, τουλάχιστον το 50% του πληθυσμού καθίσταται οροθετικό στον ιό πριν από την εφηβεία.

Πού οφείλεται

Προκαλείται από τον ιό Epstein-Barr (EBV) ή αλλιώς ανθρώπινο ερπητοϊό 4, ο οποίος ανήκει στην υπο-οικογένεια Gamaherpesvirinae της οικογένειας Herpesviridae. Ο ιός EBV διαθέτει τη μορφολογία των ερπητοϊών, με 162 καψομερίδια, εικοσαεδρική διάταξη, περιβάλλεται από ένα λιπιδικό περίβλημα και φέρει μια διπλή έλικα DNA μήκους 172-kbp σε κυκλική ή ευθεία διάταξη, ανάλογα με το στάδιο της λοίμωξης.

Μηχανισμός της λοίμωξης από τον ιό

Ο ιός EBV αρχικά μολύνει τα Β λεμφοκύτταρα μέσω ενός υποδοχέα, του CD21 υποδοχέα του συμπληρώματος. Έχει την ικανότητα να μεταμορφώνει τα πρόδρομα και ώριμα Β λεμφοκύτταρα σε λεμφοβλαστοειδείς σειρές κυττάρων. Τα Β λεμφοκύτταρα αποτελούν χώρους «αφάνειας» του ιού, αλλά τα επιθηλιακά κύτταρα, που δεν εκφράζουν τον υποδοχέα, αποτελούν τον χώρο αναπαραγωγής του. Τα μονοκύτταρα μπορούν, επίσης, να μολυνθούν από τον ιό και η μόλυνση να επηρεάσει την αλληλεπίδραση του ιού-ξενιστή. Στα Β λεμφοκύτταρα μπορούν να εκφρασθούν τα πυρηνικά αντιγόνα του ιού, ΕΒΝΑ 1, ΕΒΝΑ 2, ΕΒΝΑ 3(EBNA 3a), ΕΒΝΑ 4(EBNA 3b), ΕΒΝΑ 5 (LP) και EBNA 6(EBNA 3c), και πρωτεΐνες της μεμβράνης του ιού (LMP 1, 2A και Β). Επιπλέον, τα αφανώς μολυσμένα Β λεμφοκύτταρα περιέχουν μεγάλα ποσά κωδικοποιημένων από τον ιό τεμαχίων RNA, γνωστών ως EBER’s (EBER 1, EBER 2).

Πώς μεταδίδεται

Η μετάδοση του ιού γίνεται με το σάλιο και σπανιότερα με τη σεξουαλική οδό. Η οικογενής μετάδοση είναι πολύ συχνή. Γι’ αυτό ο ιός απομονώνεται συχνά στα εκκρίματα του στοματοφάρυγγα στα οροθετικά για τον ιό άτομα, καθώς και σε αυτά τα οποία νοσούν από λοιμώδη μονοπυρήνωση ΛΜ). Αυτός είναι και ο λόγος που η ΛΜ ονομάσθηκε «νόσος του φιλιού».

Τι προκαλεί

Στη συνήθη χωρίς επιπλοκές διαδρομή της η νόσος προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση, που περιλαμβάνει πυρετό, αδιαθεσία, φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, περικογχικό οίδημα, ηπατοσπληνομεγαλία, λεμφοκυττάρωση με άτυπα λεμφοκύτταρα και αυξημένα ηπατικά ένζυμα.Οι επιπλοκές της νόσου συμβαίνουν σπανιότερα, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες και μπορεί να είναι:

• Καλοήθεις – αιματολογικές, νευρολογικές, σπλαχνικές, δέρματος/επιθηλίων άλλες

• Κακοήθεις και προκαρκινικές – λεμφώματα (Burkitt, Hodgkin, non Hodgkin) λεμφοϋπερπλαστικές νόσοι, πιθανή σχέση με καρκίνο του στομάχου και του μαστού

• Γενετικές – Χ-συνδεόμενο λεμφοϋπερπλαστικό σύνδρομο

Διαγνωστικές μέθοδοιΓια τη διάγνωση της παρουσίας του ιού EBV μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

Άμεσες μέθοδοι, όπως:

• η χρήση ηλεκτρονικού μικροσκοπίου,

• η ανίχνευση αντιγόνων του ιού (ΕΒΝΑ 1, ΕΒΝΑ 2, LMP 1),

• μοριακές τεχνικές (PCR, in situ hybridization για EBER 1 και EBER 2).

Προφύλαξη – θεραπεία

Για την προφύλαξη από τη λοίμωξη από την ιό δεν υπάρχει εγκεκριμένο πρόγραμμα εμβολιασμού. Ωστόσο, έχουν γίνει δύο απόπειρες παρασκευής εμβολίου, η μία με τη χρήση της γλυκοπρωτεΐνης 340 (gp340) για την παραγωγή εξουδετερωτικών του ιού αντισωμάτων και η άλλη με τη χρήση πεπτιδικών εμβολίων, που βασίζονται σε γονιδιακούς επιτόπους σχετιζόμενους με το μείζον σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας τάξης Ι.

Η συνήθης θεραπευτική πρακτική περιλαμβάνει συμπτωματική αγωγή, όπως αντιπυρετικά φάρμακα, ανάπαυση, ενυδάτωση και περιοδική ιατρική και εργαστηριακή παρακολούθηση.Για τη θεραπεία τα νουκλεοσιδικά ανάλογα, όπως acyclovir, ganciclovir και flamciclovir, καθώς και το πυροφωσφορικό ανάλογο foscarnet αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό του ιού. Παρά την αναστολή πολλαπλασιασμού του ιού με τα φάρμακα αυτά, τα συμπτώματα παραμένουν, πιθανόν εξαιτίας της ανοσολογικής διέγερσης.

Σε ειδικές περιπτώσεις και για την αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου εφαρμόζονται κατά περίπτωση κορτιζόνη, γ-ιντερφερόνη, κυκλοσπορίνη, μεθοτρεξάτη ετοποσίδη κ.ά.